Verantwoordelijk zijn is een positieve eigenschap. Totdat het een beetje té wordt, en je te meer verantwoordelijkheid op je neemt dan goed voor je is. Dat zie ik veel gebeuren bij mensen die in een burn-out raken. Zij voelen zich zo verantwoordelijk dat ze te veel taken op zich nemen, alles constant onder controle willen houden. Met als gevolg een te hoge (werk) druk en stress. In dit artikel leg ik uit hoe een te groot verantwoordelijkheidsgevoel ontstaat, hoe je het herkent en hoe je er goed mee om kunt gaan.
Jaren geleden had ik een burn-out. Ik wilde niets meer, kon niets meer en zat helemaal aan de grond. Door mijn karaktereigenschappen zoals sterk zijn, perfectionisme, pleasegedrag en hoog sensitief zijn, behoor ik tot de risicogroep voor een burn-out. Eén van de karaktereigenschappen die mij nog verder een burn-out in heeft geholpen is mijn grote verantwoordelijkheidsgevoel.
Ik was moeder van 3 jonge kinderen, we zaten in een verhuizing en verbouwing en voelde mij ook heel verantwoordelijk in mijn baan. Ik beheerde een klantportefeuille bij een gerenommeerde bank en wilde dat allemaal goed laten verlopen. Daardoor nam ik erg veel taken op mij en was ik altijd bezig met mijn werk. Daardoor raakte ik gestrest. Met als gevolg dat ik alles nog meer onder controle wilden houden en niets meer kon loslaten. De angst dat het allemaal mis zou gaan was zo groot!
Totdat het ineens compleet misging met mijzelf.
Zo herken je een te groot verantwoordelijkheidsgevoel
Oververantwoordelijkheid is een doorgeslagen variant van verantwoordelijkheidsgevoel. Het is daardoor een valkuil, en vormt een risico voor het krijgen van een burn-out.
Herken jij jezelf hierin?
- De regie willen houden over bepaalde situaties is voor jou belangrijk;
- Schuldig voelen als iets mis dreigt te gaan is iets waar jij vaak last van hebt;
- Wat je zegt dat doe je, je bent iemand van je woord;
- Wanneer er iets fout gaat loop jij een stap harder;
- Je loopt de gaten dicht van andere mensen;
- Als er taken liggen ben jij degene die deze oppakt;
- Snel dingen doorgronden is iets wat jij goed kan;
- Je bent het oudste kind thuis;
- Jij weet binnen no-time wat er moet gebeuren
Herken jij jezelf in bovenstaande punten? Dan is de kans groot dat je vaak meer verantwoordelijkheid neemt dan van jou gevraagd wordt. Het risico is extra groot als je werkt in een functie met veel verantwoordelijkheid, je ondernemer bent of de zorg draagt voor andere mensen (kinderen, je ouders).
Over je eigen grenzen gaan
Onlangs coachte ik een directeur van een bedrijf die in een burn-out was geraakt. Het bedrijf was de afgelopen jaren enorm gegroeid. Zo hard dat er ´ineens´ 200 man personeel rondliep. Mensen die nog niet volledig waren ingewerkt. Het team was daardoor niet klaar om zijn taken over te nemen. Dus kwam hij in een spagaat: hij had te veel taken, maar kon ze niet beleggen. Ondertussen groeide zijn controlebehoefte, waardoor hij dacht: ik moet het zelf doen want ik doe het goed. Van zijn verantwoordelijkheid nemen en zich verantwoordelijk voelen, werd hij oververantwoordelijk. Met alle gevolgen van dien.
Wat er gebeurt als je verantwoordelijkheidsgevoel te groot is, dan doe je meer dan er van je wordt gevraagd. Je gaat dan over je eigen grenzen heen. En heel belangrijk: ook over die van een ander. Want je gaat taken doen die eigenlijk bij iemand anders horen. Dat lijkt heel nobel, maar dat is het niet. Want hierdoor houd je de ander klein, je ontneemt de ander om het zelf te kunnen en om te groeien. In het geval van de directeur die ik coachte, ontnam hij zijn nieuwe teamleden de mogelijkheid om in hun rol te groeien. Door zelf constant alle taken te blijven uitvoeren, sta je de ander dus eigenlijk in de weg. Dat geldt voor het huishouden, neventaken in een bedrijf en de taken voor je klanten als ondernemer.
In de tijd dat ik zo hard werkte bij de bank zei een collega: ´Linda, dit kan ik toch ook wel doen?´. Dan voelde ik mij zo verantwoordelijk dat ik dacht: ´Nee, ík moet dat doen, want anders loopt het mis.´ Alsof ik alles beter kan. Maar dat hoeft niet zo te zijn. En al is het wel zo, dan nog doe ik iets niet goed. Want ik was op dat moment niet in staat om te delegeren.
Zo kun je het beste omgaan met een hoog verantwoordelijkheidsgevoel
Ben jij iemand die zich snel verantwoordelijk voelt, en begin je daar last van te krijgen? Bijvoorbeeld door stress, werkdruk en het niet kunnen loslaten van de controle? En wil je hier echt graag verandering in?
Als je graag relaxter wilt leven en minder taken op je wilt nemen, dan raad ik je het volgende aan.
1. Ga bewuster om met jouw verantwoordelijkheden
Als je eenmaal doorhebt dat je iemand bent met een te hoog verantwoordelijkheidsgevoel, dan kun je jezelf trainen om hier beter in te worden. De eerste stap is het herkennen van jouw te grote verantwoordelijkheidsgevoel. Probeer je de komende tijd bij elke situatie jezelf af te vragen: is dit míjn verantwoordelijkheid, of die van de ander? Dit geldt zowel voor concrete taken, als voor niet tastbare dingen. Bijvoorbeeld als het niet goed met iemand gaat. Je kunt er dan voor iemand zijn, maar je bent niet verantwoordelijk voor iemands geluk. Je kunt het leven van een ander niet fixen.
2. Leg de verantwoordelijkheid vaker bij de ander
Wanneer je anderen ziet worstelen met bepaalde taken die jou makkelijk afgaan, dan is het makkelijk om deze op te pakken. Je helpt er de ander mee, denk je, en weet zeker dat het goed komt omdat je het werk zelf uitvoert. Dit is een mooie oplossing voor de korte termijn. Maar gevolg is wel dat je al snel alle apen op jouw schouders hebt zitten. En steeds meer werkdruk voelt en hebt. Je denkt dat je goed bezig bent, maar je loopt én jezelf én de ander voor de voeten met jouw te grote verantwoordelijkheidsgevoel.
3. Schrap taken van jouw to-do-lijst
Een manier om inzichtelijk te maken wat nu echt jouw verantwoordelijkheid is, en dat van de ander is het aanleggen van een to-dolijst. Je maakt een lijst met alle activiteiten die je doet, en overal waar jij je voor verantwoordelijk voelt.
Zet daarna achter elke taak of dit jouw hoofdtaak is, of dit een neventaak is. Of misschien wel de taak van iemand anders. Je kunt er ook bijschrijven welke taken je wellicht kunt uitbesteden en aan wie.
Zet bij alles waar je je voor verantwoordelijk voelt, of dit iets is wat in jouw controle ligt. Zo niet, dan ligt de controle of bij iemand anders, of ergens anders. En dan is het beter om dit los te laten.
4. Bewaak je grenzen
Teveel verantwoordelijkheid nemen betekent dat je over je eigen grenzen heen gaat. En ook over die van de ander. Bedenk in elke situatie bij wie de verantwoordelijkheid ligt. Is dat eenmaal duidelijk, laat de verantwoordelijkheid daar waar die is.
5. Laat het los
Iemand die goed kan loslaten, is ook iemand die goed met een te hoog verantwoordelijkheidsgevoel kan omgaan. Binnenkort geef ik in een ander blog advies over hoe je dit doet.
6. Stel jezelf de vraag: Moet ik dit nu doen?
Bij ieder iets wat je op wilt pakken, vraag je jezelf dit af: Moet Ik Dit Nu Doen? En ieder woordje apart laat je even goed in je doorklinken. Dus het woord moet, het woord ik, het woord dit, het woord nu en het woord doen. Een prachtige vraag waar je heel snel bewustwording mee creëert. Let maar eens op wat er gebeurt als je dit gaat doen…!
Hulp nodig?
Hopelijk heb ik je weer een stapje verder geholpen naar een relaxter leven, waarin jouw mooie karaktereigenschappen niet tegen jou werken. Maar waarin je je vrij voelt om te zijn wie je bent. En waarin je je vitaler voelt, en jouw energie op de juiste manier inzet.
Heb je nog vragen over dit onderwerp? Neem dan gerust contact met mij op. Erover praten helpt.
Wil je een kennismaking inplannen om te kijken of de 1:1 coaching iets voor je is? Dat kun je meteen plannen in de agenda van Linda: agenda. Linda werkt vanuit Waalwijk in de Loonse en Drunense Duinen.
Je kunt ook een gratis en vrijblijvende kennismaking inplannen bij vitaliteitscoach Mariëlle via haar agenda. Mariëlle werkt in de omgeving Vlijmen, Drunen, Den Bosch.
Liefs,
Linda
Recente reacties