Burn-out en karakter: behoor jij tot de risicogroep?

Als je klant of collega een 8 vraagt, dan ga jij voor de 10. Want je bent nou eenmaal perfectionistisch, toegewijd en een zeer daadkrachtig persoon. Je voelt je verantwoordelijk, bent loyaal en wilt je klant en collega´s altijd zo goed mogelijk helpen.  Daardoor ga je vaak ook over je eigen grenzen heen, misschien wel zonder dat je het zelf door hebt. En luister je niet altijd naar de signalen van je lichaam. Herken je dit? Gefeliciteerd, want dan ben je waarschijnlijk een succesvol ondernemer, de perfecte collega of een BN´er. Helaas krijgen juist ook veel succesvolle mensen een burn-out. Want juist de eigenschappen die jou zo ver brengen, kunnen bijdragen aan het vallen in een diepe put genaamd burn-out. Dat je zo ver kan gaan, dat je jezelf vergeet. Denk jij ook dat burn-out en karakter meer met elkaar te maken hebben dan we tot nog toe dachten? Lees dan verder om te zien of jij een eigenschap hebt die én zorgt voor succes én een risico vormt voor een burn-out.

 

1. Sterk zijn en altijd doorzetten

Weet je wat alle mensen die een burn-out krijgen gemeen hebben? Ze zijn allemaal heel erg sterk. Volhouden ook al kun je niet meer, is écht een topsport. Je raakt niet zomaar in een burn-out, dat kan alleen als je steeds maar doorgaat. Ook al ben je moe, of heb je geen zin. Gedurende lange tijd over je eigen grenzen heengaan, daarvoor is enorm veel daadkracht en wilskracht nodig. Vooral als je al diverse burn-out symptomen hebt (in mijn vorige blog heb ik de burn-out symptomen op een rij gezet).

Totdat je lijf je écht tot een halt roept, en je écht niet meer kunt. En dan moét je wel stoppen, en vragen om hulp. Iets wat nou juist zo moeilijk voor je is, want jíj bent toch zo sterk? Anderen misschien maar jíj valt toch niet om? Zoals presentatrice Sophie Hilbrand ook zei: ´ik vond een burn-out altijd een beetje een zwaktebod, totdat ik er één kreeg.´

Een voorbeeld van BN´ers met een burn-out:

• Jan Smit;
• Marco Borsato;
• presentatrice Sophie Hilbrand;
• vlogger Bibi Breijman;
• televisieproducent Joop van den Ende.

2. Perfectionisme

Perfectionisme is een prachtige eigenschap, die je erg ver kan brengen in het leven. Wie altijd alleen voor het beste gaat en niet stopt voordat dit is bereikt, behaalt logischerwijs verbluffende resultaten. Degene die de lat hoog legt voor zichzelf kan op lof rekenen, en dat begint al op school. Leerlingen die niet tevreden zijn met een 8: voor sommige ouders en leerkrachten zijn ze een zegen. En later ook voor werkgevers én klanten. Perfectionisten zijn vaak de gedroomde werknemer en ondernemer.

Helaas bestaat er voor perfectionisten een groter risico op een burn-out. Wist je dat de ‘perfecte’ werknemer méér risico loopt op een burn-out dan zijn of haar ‘doorsnee’ collega? Dat blijkt uit onderzoek. Eigenlijk zijn we in onze maatschappij allemaal wel een beetje perfectionistisch, omdat we in een maatschappij leven die erg op prestaties is gericht. Ook in mijn coaching en training kom ik burn-out door perfectionisme ontzettend vaak tegen!

Kenmerken perfectionist:

• Je wilt het zo goed mogelijk doen;
• Je wilt het voor iedereen goed doen;
• De innerlijke criticus in jou is vaak aan het woord;
• Kritisch voor jezelf maar ook voor anderen;
• Oog voor detail;
• Jij ziet altijd wat er beter kan;
• Controle willen houden;
• De lat constant hoog leggen;
• Prestatiegericht;
• Talenten ten volle tot uiting willen brengen;
• Snelle denkers.

Oorzaken van te veel perfectionisme:

• faalangst;
• negatief zelfbeeld;
• trauma;
• opvoeding gericht op prestaties;
• leven in een prestatiemaatschappij.

Wat is perfectionisme

Perfectionisme is een kwaliteit, een superpower van je, het kan ook een waarde van je zijn. Ik benoem het bewust positief omdat veel mensen het enkel als negatief zien, echter in de basis is het iets moois. Voor sommige beroepen is het ook nodig om een perfectionist te zijn. Zo heb ik een bedenker van attracties in de Efteling begeleid en voor deze functie is het een absolute must om de mooiste, best uitgedachte en leukste attractie te kunnen bedenken en maken. Ook voor een interieurbouwer is het fijn als je een perfectionist bent want perfectie is nodig in dit nauwkeurige beroep. Toch is het in veel beroepen eerder een last dan een hulp, er is simpelweg niet de tijd en het geld om alles zo nauwkeurig en perfectionistisch uit te voeren. Je zult in zo’n baan dan altijd het gevoel hebben dat je het niet goed genoeg hebt gedaan en er niet de voldoening uit halen die je wilt.

En voor iedereen geldt, iedere kwaliteit heeft ook een valkuil. Als je er in doorslaat kan je er heel veel last van hebben. Het streven naar perfectie zorgt dat je hoge standaarden hebt en probeert absoluut geen fouten te maken. Als je perfectionisme hebt als kwaliteit of persoonlijkheidskenmerk dan kan je heel kritisch zijn op jezelf en anderen. De valkuil is dat je altijd ziet wat er beter of anders kan, jij hebt daar dan een gedetailleerd oog voor. Dat kan ervoor zorgen dat je niet snel tevreden bent over je prestaties of de prestaties van anderen. Ookal vind een ander het allang goed en perfect. Voor iemand met perfectionisme is het makkelijk te zien hoe het nóg beter kan. Perfectionisme kan daardoor makkelijk leiden tot stress en zelfs een burn-out. Burn out door perfectionisme is dan ook iets wat veel voorkomt. Gelukkig kun je leren om je perfectionisme als een kwaliteit in te zetten en niet meer zo vaak in de valkuil te stappen.

Kernkwadrant perfectionisme

Het model van de kernkwadranten van Daniel Ofman kan heel behulpzaam zijn om perfectionisme als kwaliteit en de bijbehorende valkuilen, uitdagingen en allergieën te herkennen bij jezelf én anderen. Een mooie bewustwordingstool is het.

Door het ontwikkelen van de vaardigheden loslaten en flexibiliteit kun je jouw kernkwaliteit perfectionisme versterken. Doordat je óók kunt loslaten en flexibel zijn, kun je je perfectionistische kant inzetten als het nodig is maar ook loslaten als dat nodig is. Omdat niet voor iedereen hetzelfde kernkwadrant perfectionisme van toepassing is, volgen hieronder nog wat andere valkuilen van perfectionisme, maar ook de uitdagingen en allergieën.

Kernkwadrant valkuilen van perfectionisme

• Muggenziften
• Te kritisch op jezelf
• Te kritisch op anderen
• Rigiditeit
• Traag, te lang bezig zijn
• Geen genoegen nemen met goed, wat stress geeft
• Dwangmatigheid
• Veel angst ervaren
• Uit het oog verliezen of het nog winstgevend is hoe lang je met iets bezig bent
• Doorslaan in details die onbelangrijk zijn
• Ontevreden zijn over jezelf, je werk en anderen of hun werk
• In je hoofd blijven malen en piekeren hoe het beter kan of had gemoeten
• Overmatige controle willen houden
• Negatief voor je omgeving zijn
• burn out door perfectionisme of hevige stress door perfectionisme

Kernkwadrant uitdagingen van perfectionisme

• Loslaten
• Flexibliteit
• Minder kritisch zijn op jezelf en anderen
• Buiten de lijntjes en kaders durven kleuren
• Snelheid
• Fouten durven maken, slordig durven zijn
• Vertrouwen dat het wel goed komt
• Winstgevendheid en hoe lang je met iets bezig bent afwegen
• Van controle naar regie
• Delegeren
• Positief zijn naar je omgeving: goed is goed genoeg
• Dankbaarheid en tevredenheid voor wat er wél is
• Focussen op wat er goed is

Kernkwadrant allergieën van perfectionisme

• Onverschilligheid
• Slordigheid
• Nonchalante mensen
• Mensen die vooral buiten de lijntjes kleuren
• Mensen die zich niet aan de regels en kaders houden
• Té makkelijke mensen
• Mensen die niet nadenken
• Mensen die het niet zien wat er moet gebeuren
• Als mensen niet oppakken of doen wat er in jouw ogen moet gebeuren
• Incapabele mensen

Er zijn verschillende soorten perfectionisme. En soms kan het zich vooral op het werk, thuis of op sociaal gebied afspelen. Je kunt veel last hebben van je perfectionisme en zelfs burn-out raken door perfectionisme. Altijd als je het té hebt, vaak door druk, spanning, je omgeving. Ben hier bewust van en leer goed met je perfectionisme om te gaan! Dan zul je weer voldoening ervaren in je leven, werk en sociale relaties.

 

3. Pleasegedrag 

In de tijd dat ik nog bij de bank werkte, kreeg ik de feedback van mijn manager dat ik té goed mijn werk deed. Als een collega of klant iets aan mij vroeg, dan deed ik niet alleen wat ze vroegen, maar 3 stappen extra. Altijd was ik op de ander gericht, ik wilde het altijd zo goed doen, dat ik mijzelf gewoon uit het oog verloor. Jezelf op de eerste plaats zetten is heel moeilijk voor wie op de ander is gericht.

Kenmerken pleaser

• je bent er altijd voor de ander;
• het aangeven van je eigen grens vind je moeilijk;
• graag zet je een stapje extra voor de ander;
• jij komt zelf vaak op de laatste plaats;
• jezelf wegcijferen.

Als je altijd zo op de ander bent gericht omdat je het zo goed wilt doen, dan vergeet je jezelf gewoon. Jezelf op de eerste plaats zetten is heel erg moeilijk voor je.

Oorzaken van pleasegedrag

• ouders of familieleden die emotioneel afwezig waren en voor wie je bent gaan zorgen;
  
• aardig gevonden willen worden;
• hechtingsproblemen.

Er bestaat een grens tussen goed voor jezelf zorgen en voor een ander zorgen. Deze grens is voor iedereen anders. Op het moment dat je doorslaat naar de ander, vergroot je het risico op een burn-out. Je moet eerst aan jezelf geven om er écht voor de ander te kunnen zijn. Als je niet voor jezelf zorgt, dan loop je op een gegeven moment leeg.

 

4. Zeer gevoelig zijn (Hoog-sensitief)

Je hebt meer voelsprieten dan een ander, je voelt en je ziet meer dan een ander. Wie hoog-sensitief is, is gevoeliger voor prikkels, van nature zeer empathisch en op de ander gericht. Je kunt een burn-out ook zien als een overprikkeling.

Kenmerken hoog-sensitief persoon

• aanpassen aan je omgeving is moeizaam want je voelt nou eenmaal meer dan de rest;
• opvallende afkeer tegen geweld, onrecht en onrechtvaardigheid;
• je let constant op je omgeving en bent een oplettend persoon;
• toegang krijgen tot je eigen gevoelens is lastig;
• uitgeput na sociaal contact;
• drukte vermijden;
• veel hoogbegaafde mensen zijn vaak ook hoog-sensitief;
• een torenhoge antenne voor mensen die niet authentiek zijn;
• je kunt je goed inleven in het leed van de ander;
• het leed van de ander snel op je schouder nemen.

Oorzaken van hooggevoeligheid

Heel vaak ontstaat hooggevoeligheid door allerlei micro-trauma´s. Een trauma is een reactie van je lichaam als er een emotie niet verwerkt kan worden. Je hebt iets gezien, er is iets gebeurt waardoor je je niet veilig voelde. Je hebt die gebeurtenis niet kunnen verwerken. Als overlevingsmechanisme houd je voortaan je omgeving nauwlettend in de gaten. Je scant je omgeving constant om jezelf veilig te houden. Je hooggevoeligheid is een beschermingsmechanisme van je geworden. 

Wat er ook gebeurt bij een onverwerkt trauma is dat je een deel van je gevoelens blokkeert. Je zet er als het ware een luikje voor. Ook dit doe je ter bescherming om jezelf te beschermen voor deze onverwerkte emoties.

5. Toewijding en loyaliteit

Loyaliteit, betrokkenheid en hard werken: wie toegewijd is doet constant heel erg zijn best. Geeft, geeft en geeft nogmaals. Toegewijd zijn is een grote kwaliteit, alleen is het de kunst om een goede balans te vinden tussen geven en nemen. Want als jij weer degene bent die het afdelingsuitje organiseert, koffie haalt voor de afdeling, alles regelt in het huishouden, dan is de balans scheef. Dan ben je die trouwe hond die zo trouw wil zijn dat het allang niet meer klopt.

Kenmerken loyaal persoon

• waar de ander stopt, ga jij door met geven;
• je doet constant je uiterste best;
• geven aan de ander voelt als een tweede natuur;
• je doet dingen voor de klant of collega waar ze eigenlijk helemaal niet om hebben gevraagd;
• zeer attent;
• de ander altijd maximaal ontzorgen.

6. Groot verantwoordelijkheidsgevoel

Niet kunnen loslaten en constant in de controle-modus zitten, draagt bij aan het ontstaan van een burn-out.

Kenmerken van personen met een groot verantwoordelijkheidsgevoel:

• Je wilt altijd de controle behouden;
• Het eindresultaat moet goed zijn;
• Je bent ergens voor verantwoordelijk waar je niet altijd invloed op hebt;
• Medici, politici, managers dealen met veel verantwoordelijkheid, ook voor zaken waar ze niet 100% invloed op hebben.

In de tijd dat ik geen coach was maar vermogens beheerde, was ik verantwoordelijk voor de vermogens van andere mensen. Dat voelde als een grote verantwoordelijkheid. Daarnaast was ik ook nog moeder, ook een grote verantwoordelijkheid. Als je met zoveel op je bordje tegelijkertijd niet kunt loslaten, dan loop je een hoog risico op een burn-out. Over verantwoordelijkheidsgevoel heb ik een mooie uitgebreide blog geschreven, je kunt hier nog veel meer informatie over vinden.

7. Winnaarsmentaliteit

Burn-out en karakter houdt ook verband voor wie een winnaarsmentaliteit heeft. Oftewel, heb je een sterke wil en doorzettingsvermogen, dan ben je een typische winnaar. Iemand die altijd het beste wil zijn. Mijn partner Joost is zo´n winnaar: hij had zo’n afkeer tegen verliezen bij schaken dat hij daar zo goed in is geworden dat hij bij de Nederlandse top ging horen. Topsporters halen ook constant het beste uit zichzelf en verleggen daarbij constant hun grenzen. Een winnaarsmentaliteit kan je erg ver brengen. In de topsport en in het zakenleven, maar het kan ook een valkuil zijn.

Kenmerken winnaars

• doorzettingsvermogen;
• sterke wil;
• constant grenzen verleggen;
• altijd de beste willen zijn;
• de lat hoog leggen;
• afkeer tegen verliezen.

Let hierop bij winnaarsmentaliteit:

Een goede mindset is key voor succes, maar geen duurzaam succes als:

• de winnaarsmentaliteit een verkapte vorm van faalangst is;
• wanneer je wint omdat je niet tegen je verlies kunt;
• winnen om dit aan anderen te kunnen laten zien (machogedrag).

Wees zuinig op jouw talent!

Hopelijk heb ik je meer inzicht gekregen over het verband tussen burn-out en karakter. Herken je één of meerdere van bovenstaande eigenschappen? Dan heb jij als persoon ontzettend veel potentie. Je bent een superman of supervrouw, met veel talenten en kryptonite. Daar mag je ontzettend trots op zijn. Hopelijk kun je je hoogst mogelijk potentieel leven, omdat je in balans bent, maar ook blijft. De gespannen boog kan je veel opleveren, maar gun jezelf tijdig en voldoende hersteltijd.

Er zijn veel mooie tools beschikbaar om je stress en succes te managen, zodat je constant het beste uit jezelf kunt halen. En verder kunt groeien, op de juiste manier. Net zoals een boom, met diepe wortels, stevig in zichzelf staat. Heb je een stevig fundament, dan ga je meer leven vanuit jouw éigen ambitie, van wat jij zelf wilt doen. In plaats vanuit leven vanuit angst. Want als jij gelukkig bent, dan presteer je het allerbeste. Dan wordt het werk dat je doet je hobby en dan zorg je automatisch goed voor jezelf.

Ik wens je heel veel sterkte met het genieten van jouw kwaliteiten! Wees er zuinig op! Heb je een vraag over burn-out of burn-out en karakter? Stuur me gerust een e-mail. Of laat een reactie achter onder dit artikel. Laat weten in welke eigenschappen je jezelf herkent, en hoe je hiermee omgaat. Hoe jij je stress managed. Hoe meer ervaringen we delen, hoe beter we elkaar kunnen helpen.

Mijn burn-out was een diep dal, maar uiteindelijk ook een groot cadeau omdat het mijn leven ten goede heeft veranderd. Maar liever had ik eerder geleerd hoe ik goed voor mijzelf kan zorgen, hoe ik mijn eigenschappen perfectionisme, toewijding en pleasegedrag effectiever had kunnen inzetten. Nu weet ik hoe ik mijn succes en stress kan managen, en deel deze kennis dagelijks met anderen. Hopelijk weet jij dat ook, en neem je elke dag weer voor om goed voor jezelf te zorgen.

Wil je een persoonlijk adviesgesprek? Ik vind het leuk om met je in contact te komen!

Als mijn agenda op korte termijn geen ruimte heeft, bericht me gerust. Zeker voor intakes en kennismakingen plan ik ruimte in omdat ik van mening ben dat je met stress- en burn-out klachten snel geholpen wilt worden. Natuurlijk ben je ook welkom ook voor leefstijl- of vitaliteitsvraagstukken. Of voor informatie over trainingen en workshops!

Je kunt meteen inplannen in mijn agenda. Of vul onderstaand contactformulier in, mail me op linda@lindahoogendoorn.nl. WhatsApp op (06) 29 58 10 81. Telefonisch ben ik moeilijk bereikbaar ivm workshops en coachsessies, dus laat een bericht of appje achter.

Spreekt mijn manier van begeleiden je wel aan maar woon je niet in de buurt en wil je begeleiding in de natuur. Neem ook dan contact met me op voor het vinden van een passende match voor jou. Ik help je om de juiste coach of therapeut te vinden binnen mijn netwerk en team én ik begeleid de communicatie richting werkgever of bedrijfsarts als dat nodig is.

Liefs,
Linda

 

p.s. Wil je graag meer weten over burn-out en karakter?

• Sophie Hilbrand over burn-out en karakter:  `Toen ik een burn-out kreeg moest ik erkennen dat wat mij ver had gebracht, zoals mijn werkethos, inmiddels niet meer mijn geluk bepaalde. Sterker nog, het putte me uit.` Op Uitzending Gemist kun je haar documentaire In de Mentale Kreukels bekijken.
• In dit Engelse artikel over burn-out en karakter wordt ook pessimisme genoemd als risicovolle eigenschap voor een burn-out.
• Begripvolle managers zijn gevoeliger voor een burn-out. Dat blijkt uit onderzoek van University of Alberta Business Study. Burn-out en karakter op de werkvloer worden gelukkig ook in Nederland steeds meer een punt van aandacht.
• Weet jij al wat jouw Myers Brigs karaktertype is? In dit interessante artikel over burn-out en karakter kun je lezen welke triggers kunnen leiden tot een burn-out op basis van jouw karakter.